Kennisprogramma Klimaatrobuuste buitenplaatsen afgerond tijdens Klimaattop

"Schouders eronder"

De Klimaattop Groenblauw Erfgoed was het slotsymposium van het Erfgoeddeal-project Klimaatrobuuste Buitenplaatsen en bestond onder meer uit presentaties van tools voor monitoring van klimaatverandering en projecten die al lopen om buitenplaatsen bestendiger te maken tegen klimaatverandering, de kennis die dit heeft opgeleverd en de lessen voor de toekomst. Vooral meer structurele, interdisciplinaire samenwerking is in deze fase belangrijk.

Willy de Zoete, Zuid-Hollands gedeputeerde Cultuur en Erfgoed, onderstreepte deze urgentie tijdens de feestelijke afsluiting: ‘We hebben met het programma een flinke slag geslagen in het agenderen van het onderwerp en in het informeren van belanghebbenden, maar we zijn er nog niet. Gezamenlijk de schouders eronder voor een groenblauwe toekomst voor ons erfgoed.'

De top vond plaats op Landgoed Groeneveld in Baarn en werd georganiseerd door de Stichting Kastelen, historische Buitenplaatsen & Landgoederen (sKBL) en onder andere de provincies Zuid-Holland, Gelderland en Utrecht. 

Geen standaardoplossingen

Er zijn in Nederland ruim 550 historische buitenplaatsen die gezamenlijk meer dan 18.000 hectare van het Nederlands grondgebied bedekken. Ze hebben een cultuurhistorische, maar ook maatschappelijke waarde.

Door klimaatverandering komt extreem weer steeds vaker voor. Zomers worden heter en droger, winters worden milder en natter. De instandhouding en beleving van buitenplaatsen komt hierdoor in gevaar.

Een proactieve aanpak om buitenplaatsen klimaatrobuuster te maken voorkomt verval, of zelfs het verdwijnen, van erfgoed. Standaardoplossingen zijn er niet, want maatregelen moeten zowel effectief zijn als passen in de cultuurhistorische context.

Klimaatrobuuste Buitenplaatsen

Om inzicht te krijgen in de effecten van klimaatverandering en in deze maatregelen heeft de sKBL het Kennisprogramma Klimaatrobuuste Buitenplaatsen gestart. Dit programma experimenteert in het veld, verzamelt praktijkvoorbeelden en biedt nieuwe kennis, om hiermee buitenplaatsen klimaatrobuuster te maken.

Het programma maakt deel uit van de Erfgoeddeal en bestaat uit onder meer een kennis- en leeromgeving en uit de pilot Groenblauwe Monitor, een tool om de impact van klimaatverandering in kaart te brengen. Inmiddels maakt een aantal buitenplaatsen er gebruik van en zijn er concrete stappen gezet om meet- en zichtbare effecten te bestrijden.

Pionier: Calorama

In proeftuinen worden maatregelen in de praktijk uitgevoerd. Opgedane kennis en ervaringen worden op het online platform gedeeld met andere eigenaren, beheerders en betrokkenen. In Zuid-Holland doen tien buitenplaatsen mee aan deze pilot. Ze komen uitdagingen tegen die typisch zijn voor deze provincie, of hun specifieke ligging.

Zoals landgoed Calorama in Noordwijk, dat de laatste jaren te maken heeft met verdroging; jonge aanplant van bomen sterft hierdoor bijvoorbeeld eerder af. Ook de bijzondere eeuwenoude bomen en de waardevolle stinzenplanten lopen een risico te verdwijnen als gevolg van de verdroging.

Met een extensiever maaibeleid, het plaatsen van vochtsensoren en het opkweken van lokale boom- en plantensoorten past het landgoed zich aan aan de nieuwe realiteit, zodat behoud op de lange termijn gewaarborgd kan worden. Gemeente en provincie werken samen om een toekomstbestendig klimaatrobuust watersysteem te ontwikkelen voor het landgoed, waarmee de klimaateffecten op het groenblauwe erfgoed in de toekomst kunnen worden beheerst. 

Tijdens de klimaattop werden de deelnemers geïnformeerd over deze Zuid-Hollandse proeftuin.

Het Kennisprogramma ' Klimaatrobuuste Buitenplaatsen' is een gezamenlijk initiatief van de stichting Kastelen Buitenplaatsen en Landgoederen (sKBL), provincies Zuid Holland, Utrecht en Gelderland, gemeente Zeist, Utrechts Landschap en Utrechts Particulier Grondbezit en wordt mogelijk gemaakt door het programmabureau ErfgoedDeal.