Hollanders schiepen zowel graafschap Holland als de Hollanders

22 juni 2022

In de periode 900-1300 krijgt het graafschap Holland vorm en maakt de bevolking een ongekende groei door. Uit onderzoek aan Hollandse begravingen (met name skeletresten) blijkt dat deze groei niet werd veroorzaakt door immigratie, zoals eerder gedacht, maar door lokale bevolkingsaanwas. Op de Holland Dag op 2 juli worden deze nieuwe uitkomsten gepresenteerd tijdens het symposium: 'Het ontstaan van Holland - Nieuwe vergezichten op een oud verhaal'.

Onderzoek naar de herkomst van Hollanders

Het graafschap Holland maakte een grote bevolkingsgroei door in de periode 900 tot 1300. De bevolking groeide in een paar eeuwen van circa 5.000 tot ongeveer 240.000 mensen. De onderzoeksvraag luidde of deze groei aan toename in geboorten te wijten was, of dat er ook sprake zou kunnen zijn geweest van grootschalige immigratie. Vergelijkbaar, eerder onderzoek in Vlaardingen leek daar namelijk op te wijzen.

In opdracht van de Provincie Zuid-Holland is onderzoek verricht op menselijk botmateriaal uit verschillende begraafplaatsen in het voormalige graafschap Holland. Het gaat om ruim honderd verschillende individuen die van negen Hollandse begraafplaatsen afkomstig zijn. Er is in het onderzoek gekeken naar bepaalde isotopenverhoudingen in de kiezen. Deze verhoudingen kunnen informatie geven of de plek waar iemand begraven is, dezelfde is waar deze persoon ook is opgegroeid. Uit het onderzoek is naar voren gekomen dat het merendeel van de onderzochte personen waarschijnlijk is opgegroeid in hetzelfde gebied als waar ze begraven zijn.

De boomkistman die gevonden is bij Gat in de Markt in Vlaardingen. Graf dateert uit 1000-1050. Dankzij isotopenonderzoek kon worden vastgesteld dat deze man van uitheemse oorsprong was. Foto: gemeente Vlaardingen.

Uitzonderingen in Dordrecht en Vlaardingen

Twee grote uitzonderingen zijn Vlaardingen en Dordrecht. Dit valt goed te verklaren. Bij Vlaardingen gaat het om lieden die tussen 1000 en 1050 zijn begraven in Vlaardingen. Juist in die periode maakte Vlaardingen een turbulente ontwikkeling door en groeide uit tot een van de belangrijkste plaatsen van Holland. Een deel van de grafkisten, zo bleek uit eerder onderzoek, waren gemaakt van hout van Vikingschepen die in Engeland waren gebouwd, wat wijst op internationale contacten. Bij Dordrecht gaat om het om de eerste kloosterlingen van de Franciscaner orde, gedateerd op 1230/1240. Uit historische bronnen is af te leiden dat er connecties waren van dit klooster met Italië.

Groeide graaf Floris I op buiten Holland?

Een andere interessante uitkomst betreft het isotopenonderzoek dat op een gebitselement is verricht dat wordt toegeschreven aan graaf Floris I (circa 1025-1061). Uit dit onderzoek blijkt dat deze persoon mogelijk buiten het graafschap Holland is opgegroeid Er was in de tiende en elfde eeuw een nauwe band tussen het grafelijk huis van Holland en Vlaanderen. Er is van verschillende graven uit de bronnen bekend dat ze tijdens hun jeugd in het Vlaamse Gent verbleven. Vermoedelijk betreft dit dus ook graaf Floris I.

Blauwdruk van Holland

Het onderzochte materiaal dateert uit 900-1300. In die periode kreeg het graafschap vorm. De Hollanders transformeerden ruige moerassen in een cultuurlandschap, het water werd bedwongen, dijken werden aangelegd en de eerste steden kwamen op. Het typische Hollandse polderlandschap vindt zijn ontstaan in deze periode. Aan de uitspraak van filosoof Descartes (1596-1650) dat "God schiep de wereld, maar Hollanders creëerden Holland", kunnen we met de uitkomst van dit onderzoek naar de herkomst van de Hollanders nu toevoegen dat Hollanders ook zelf Hollanders creëerden.

Symposium

De resultaten van het onderzoek naar de 'makers van Holland' worden gepresenteerd op het symposium op zaterdag 2 juli in Leiden. Op dat symposium zullen ook andere verhalen aan de orde komen die een nieuw licht werpen op het ontstaan van het graafschap Holland. Zo wordt ook dieper ingegaan op de relatie tussen het Hollandse en het Vlaamse gravenhuis in de elfde eeuw. Meld je nu aan om het symposium bij te wonen.

Kom naar de Holland Dag

Bekijk het volledige programma van het event Holland Dag en leer meer over het ontstaan van Holland.

Over stichting Ontstaan van Holland

Het symposium wordt georganiseerd door stichting Ontstaan van Holland in opdracht van de provincie Zuid-Holland. Erfgoedhuis Zuid-Holland is nauw betrokken bij de netwerktafel, de stichting en de ondersteuning van de Holland Dag.

Vorige Datum en locatie Erfgoeddag 2022 zijn bekend

Volgende Erfgoedpaspoort Atlantikwall verschenen voor kinderen