Onderwijsproject Atlantikwall

Als je door de duinen wandelt, zie je soms nog Duitse bunkers uit de Tweede Wereldoorlog. Dit zijn onderdelen van de Atlantikwall: de verdedigingslinie die van Noorwegen tot Spanje werd aangelegd om het Duitse Rijk te beschermen tegen aanvallen van de Geallieerden over zee. De Atlantikwall is in totaal meer dan 5000 kilometer lang. De bouw ervan had grote gevolgen voor de bewoners langs de kust, zeker in dichtbevolkte gebieden, zoals in Den Haag of Hellevoetsluis. Huizen, straten of delen van wijken werden gesloopt en grote groepen mensen moesten evacueren.

De Atlantkwall in twee minuten

Onderwijsproject

Het onderwijsproject Verborgen Grens is gemaakt voor leerlingen van groep 7 en 8 uit Zuid-Holland en bestaat uit drie onderdelen. De voorbereidende en verwerkingsles kunnen door de docent op school worden gegeven, o.a. met de educatieve film over de bouw van de Atlantikwall en de consequenties voor bewoners langs de Zuid-Hollandse kust. De kernles bestaat uit een bezoek aan een Atlantikwallmuseum (zie voor locaties lager op deze pagina). Tijdens de museumles wordt aandacht besteed aan de slimme en efficiënte bouw van bunkers, maar ook aan het dagelijks leven in Sperrgebiet tijdens oorlogstijd.

Bij dit lesproject is een nieuwe, extra filosofieles ontwikkeld die gegeven kan worden na een bezoek aan een Atlantikwallmuseum. Deze les is door de docent te geven en laat leerlingen nadenken over vragen die zij zelf formuleren, bijvoorbeeld: waarom hielpen Nederlanders mee om de bunkers te bouwen? Kun je bewondering hebben voor de slimme bouw van de bunkers? Is het belangrijk om deze overblijfselen van de oorlog te bewaren of kunnen ze beter opgeruimd worden? Met deze les krijgen leerlingen meer inzicht in verschillende perspectieven op geschiedenis.

Download het lesmateriaal

Handleiding (PDF)
Afbeeldingen (PDF)
Leerlingenboekje (PDF)
Digitale Kennis (PDF)
Nieuw! Filosofieles over goed en fout in oorlogstijd (PDF)

Schoolplaat

Bestel of download deze schoolplaat hier

Film 

Bij het project hoort een film van 15 minuten met niet eerder vertoond filmmateriaal en beelden uit privé-collecties en archieven. Er is ook een speciale versie over Den Haag beschikbaar. 

Deelnemende Atlantikwallmusea

Atlantikwallmusea die deelnemen aan het project zijn het Atlantikwallmuseum Noordwijk, Katwijk, Staatsbosbeheer Hollands Duin (Wassenaar), Atlantikwallmuseum Scheveningen, Stelling 33 in ’s-Gravenzande, Atlantikwall-Museum Hoek van Holland, Fort 1881 Hoek van Holland, de Biberbunker in Oostvoorne, Verdedigingswerken Hellevoetsluis en de Stichting WO2GO op Goeree-Overflakkee.

Andere Atlantikwallprojecten  

Lesmateriaal PO
Cultuurcompagnie Noord-Holland ontwikkelde een educatieve website over de bouw van de Atlantikwall en de grootschalige evacuaties in de kuststreek. De website biedt ook informatie over Den Haag, Hoek van Holland en Katwijk. 

Lesmateriaal VO
Voor het voortgezet onderwijs is een Webquest Sporen van WWII gemaakt. Hiermee gaan de leerlingen in vijf stappen onderzoek doen naar verschillende Europese kustgebieden in Engeland, Noord-Frankrijk en Vlaanderen. De bevindingen kunnen worden geupload op een interactieve kaart. 

Meer weten? Neem contact op met educatie@erfgoedhuis-zh.nl. Het lespakket is ontwikkeld door Erfgoedhuis Zuid-Holland in samenwerking met de Erfgoedtafel Atlantikwall, een initiatief van de provincie Zuid-Holland.