Frank Klören: 'Hij zei: Naar de molen moet je luisteren, naar de lucht moet je kijken"'

Klören kwam op de Schaapweimolen terecht tijdens een fietstochtje met zijn vader en bleef er terugkomen, waarna vrijwillig molenaar Cor de Lange hem ondanks zijn jonge leeftijd liet kennismaken met het ambacht. "Ik heb daar gewoon gespeeld en geleerd. Af en toe mocht ik meedoen. Eerst de kruiketting uit trekken, daarna steeds meer. Het duurde heel lang voordat ik aan de vang (de remconstructie, red.) mocht komen, dat was een soort heilig ding. Zo heb ik leren malen."

Over zijn leermeester Cor de Lange: "Zijn vader en broer waren de laatste beroepsmolenaars van de molen. Hij had het malen gewoon van huis uit meegekregen." Van hem leerde hij naar het weer te kijken. “Ik kan het me nog goed herinneren. Ik zat een keer op een kruipaal - als je een klein jongetje ben, is dat hoog genoeg - naar de molen te gapen. Ineens stond De Lange naast me en met zijn grote handen pakte hij me bij de oren. Hij draaide mijn gezicht van de molen naar de lucht en zei: 'Frank, naar de molen moet je luisteren, naar de lucht moet je kijken.' Hij heeft me toen aangeraden een dagboek bij te houden en elke keer op te schrijven hoe we gemalen hadden, wat voor zeilvoering we gebruikten bij welk weer, waarom we iets wel of niet deden."

Van De Lange hoorde hij schrijnende verhalen over armoe en de grote afstand tussen boeren en molenaars. Klören: "Hij had geen goede ervaringen met boeren en had een gezegde: 'Twaalf boeren en één dode hond zijn dertien krengen.'" Het erf van de Schaapweimolen was vroeger zo klein dat er niet eens ruimte was voor een moestuin. "Het polderbestuur, waar de molenaar in dienst was, had vanwege de kosten maar een heel klein erf aan hem ter beschikking gesteld. Dat was nadelig, omdat het molenaarsgezin deels moest leven van activiteiten die op het molenerf plaatsvonden. Zo hielden ze kippen, maar als die buiten het erf liepen, kwam daar heibel van. Idem met het varken."

Veel molenaars verdienden vroeger bij met het verkopen van vis, maar de Schaapweimolen was geen goede palingmolen. "De Lange heeft me ooit verteld dat ze een keer één dode paling hadden, die was door het scheprad geraakt. Die aten ze niet zelf op. Hij werd toen als kind helemaal naar Delft gestuurd om die ene paling te gaan verkopen, drie kwartier lopen en dan nog weer terug."

Via Nico van Weelden, die Cor de Lange opvolgde als vrijwillig molenaar op de Schaapweimolen, kwam Klören in het bezit van een uittreksel van het dagboek van de opa van Cor de Lange, Dorus van Zijl, die ook op de Schaapweimolen maalde. Het dagboek van Van Zijl (1837-1922) geeft een inkijkje in het molenaarsbestaan van toen. Dit uittreksel is door Frank Klören uitgebreid toegelicht en van noten voorzien. Bekijk dit bijzondere document (PDF).

Na de Schaapweimolen kwam Klören op houtzaagmolen De Herder in Leiden terecht en daarna in Kinderdijk. Later maalde hij op onder meer de Steektermolen in Alphen aan den Rijn - "een geweldige molen" - en woonde hij een tijd op de Achterlandse Molen in Groot Ammers. Nu woont hij met zijn gezin op korenmolen De Vriendschap in Bleskensgraaf. "Ik ben dus korenmolenaar geworden. Dat was nog wel een ding: een kwestie van 'bakker wordt slager' of 'kubus wordt bolletje', zo’n grote verandering is dat. Van oudsher horen watermolenaars en korenmolenaars tot heel verschillende werelden."

Molen De Vriendschap is nog in hoge mate authentiek. Er zijn molens waar om wille van de veiligheid van bezoekers ingrepen worden gedaan in het interieur, maar Klören hecht sterk aan authenticiteit. “Ik ga de werkende delen niet allemaal met plexiglas en vurenhouten plankjes afzetten. Als dat nodig is, stoppen we met bezoekers ontvangen op de molen. Dan vind ik het monument belangrijker. En weet je, ik vond het vroeger altijd het leukst bij molenaars waar ik zo veel mogelijk mocht. Als je jonge mensen wil trekken, moet je ze wel de ruimte geven op de molen. Die ruimte heb ik zelf ook altijd gekregen en daar ben ik dankbaar voor."