Wil Zoeteman-Verrijp: 'Ik heb ze heel erg gemist. Nog hoor'

"Mijn vader hield van de vrijheid die je als molenaar had. Hij vroeg soms aan ons of het hoog water was. Als we bramen gingen plukken moesten we bijvoorbeeld op het peil in de sloten letten. 'Pa, het is hoog water, je moet draaien', zeiden we dan. Hij had ook een peilschaal hoor, dat wel. Overdag werkte hij op het land, ’s avonds en ’s nachts was hij bezig met de molen."

Het gezin woonde niet in de molen, maar in een huisje ernaast. In de molen zat een stoommachine, als hulpaandrijving. Zoeteman-Verrijp: "Naast de molen stond de schoorsteen. Het stoken van de machine gebeurde onderin de molen. Pa had een grote schep en gooide dan kolen op het vuur. Als hij in de winter bij het vuur zat mochten wij af en toe ’s nachts voor de gezelligheid bij hem blijven. Dan had hij lekkere chocolademelk bij zich, of een sigaartje. Heel gezellig, daar verheugden wij ons dan echt op."

Af en toe moest iedereen bijspringen. "We hebben weleens meegemaakt dat de molen bijna op hol sloeg. Dan zaten de lichtjes (vonken, red.) bovenin de molen. We moesten toen met zijn allen op de vang gaan staan. Ik was de magerste, dus ik moest voorin en dan de rest hup, hup, hup, lager. Dan remde de molen af."

In 1944 werd het Land van Essche onder water gezet door de Duitsers en moest het gezin de molen verlaten. Zoeteman-Verrijp: "We zijn toen eerst naar het gymlokaal in de christelijke school gegaan met zijn allen. Daar hebben we een poos gezeten, maar toen moesten we daar weer vandaan en zijn we naar de Waalhaven gegaan in Rotterdam, daar woonde onze ome Jacob. Bij hem hebben we in de schuur gezeten, daar had hij een kamer en keuken gemaakt." Toen het gezin na de Bevrijding weer terug naar huis mocht was alles nat door het zoute water. "We konden het eerste half jaar niet behangen en hebben ook een half jaar op een houten vloer gezeten."

De Watersnoodramp maakte in 1953 een abrupt en dramatisch einde aan het leven op de molen. Het gezin dacht lange tijd veilig te zijn op de zolder van het molenaarshuis. Zoeteman-Verrijp: "Toen brak er een dijk door en kwam er een golf naar ons toe. Als je dat gezien had, het kwam zo op je af. We zaten met zijn zevenen op de zolder van het huis. Door het water was er een stuk uit de muur gebroken.” Door tegen de stroom in naar de (veel hoger gelegen, red.) molen te zwemmen wist ze zich, samen met haar schoonzus Miep, te redden. De rest van de familie redde het niet. "Ik weet nog dat ik halverwege de trap stond en dat pa toen zwaaide. 'Het allerbeste hoor', riep hij nog. 'Ga naar boven, ga naar boven, het allerbeste hoor'. Het is het laatste wat ik gezien heb. Later zei Miep tegen mij: ‘Wil, kijk eens.’ Toen was het hele huis verdwenen." Haar ouders, twee broertjes en een zusje overleefden het niet. Zoeteman-Verrijp: "Het was een heel droevige tijd. Ik heb ze heel erg gemist. Nog hoor."

De beschadigde molen werd in 1954 afgebroken, wat de nodige emoties opriep bij de achtergebleven leden van het gezin Verrijp. "Ik zie me nog staan. Met zijn viertjes stonden we daar te kijken naar de mannen die de molen moesten slopen. Mijn zus zei tegen ze: 'Je blijft met je handen van de molen af. Ik ga een geweer halen en ik schiet je dood, je komt niet aan onze molen.' We hebben echt staan huilen. Maar ja, hij is toch afgebroken. (…) We zijn er nog weleens naar toe gereden, maar voor mij hoeft het niet meer. Ik vind het ook moeilijk als ik de huizen aan de dijk zie. Ik wil daar niet meer zijn."

Interesse in molens heeft ze altijd gehouden. "In de woonkamer staat een kleine molen op de schouw en in de tuin staat een grote molen. Hier op de kast staan ook twee molens. En als ik boodschappen ga doen, dan kom ik bij de Nassaubrug (in Puttershoek, red.) en moet ik altijd even naar de korenmolen kijken."

Lees het hele molenverhaal van Wil Zoeteman-Verrijp (PDF)