Gerard Ottevanger: 'Eigen baas, maar alleen zolang het goed ging'

"De molenaars, dus ook mijn vader, waren 100% eigen baas, maar alleen zolang het goed ging. Want als het water op peil was, was je de beste molenaar, maar als het water te hoog stond, was het mis. (...) Het is ook wel te begrijpen, want boeren zijn net mensen. Als je boer bent en je aardappels staan te rotten op het land omdat er te veel water staat, dan zit je vol emotie. Ook een molenaarsgezin verlangt daar niet naar, want op zo’n moment had een boer wel eens de neiging om dat achter in de polder bij de molenaar af te reageren."

Om op school te komen moesten Gerard en zijn broers en zussen soms heel wat obstakels overwinnen. "[Wij] moesten over een pad met veel klei, slib, karresporen en grote kuilen. Vooral in oogsttijd was het één en al bagger. Ik kwam regelmatig met een rugtasje op school waar mijn schoenen inzaten, want ik liep met laarzen de polder uit. Vooraan in de polder woonde een boer waar mijn fiets mocht staan. Vandaaruit fietste ik dan verder naar school, want door klei en bagger heen fietsen ging natuurlijk niet."

Waterleiding en elektriciteit waren er niet. Ottevanger: "We gebruikten regenwater dat we opvingen in een put bij de schuur. (...) Ik weet nog dat de waterput in de zomer letterlijk 'uitgeput' raakte. Dan roeiden we met een roeiboot met een stuk of acht melkbussen erin naar de Hollevoeterbrug in Moerkapelle, daar mochten we bij een boer water tappen. Een intensieve klus, want het duurde wel even voordat je acht melkbussen van 40 liter per stuk gevuld had met een slangetje vanaf de kraan. (...) De heenweg ging altijd wel aardig, maar op de terugweg lag de boot zo diep dat er nog maar een stukje boord boven water stak. En als er dan een harde zuidwesterwind stond… We bleven wel aan de luwe kant roeien, maar tijdens het laatste stuk moesten we de Rotte oversteken. Dat was best weleens spannend."

Ottevanger ging als hovenier werken bij het Recreatieschap maar haalde ondertussen wel het diploma van het Gilde van Vrijwillige Molenaars. Via via kwam hij bij het Bureau Molens op het provinciehuis in Den Haag terecht. Eerst tijdelijk, om te helpen de molens van Kinderdijk draaiklaar te maken. Later om te assisteren met het updaten van een boek over alle molens in Zuid-Holland.Van het een kwam het ander en dat leidde uiteindelijk tot een vaste aanstelling. "Mijn jeugd op de molen en mijn molenaarschap zijn vanzelfsprekend profijtelijk geweest voor mijn werk bij het molenbureau. Voor een molenaar zijn de weersomstandigheden zijn grootste vijand óf zijn beste maatje. (...) Als kind van een molenaar leer je daar oog voor te hebben." Dat kwam van pas in Kinderdijk. "Op zo'n moment moet je voor 18 à 19 molens bepalen of de lucht die eraan komt voldoende vertrouwd is. (...) Natuurlijk schatte ik het ook wel eens verkeerd in. Wat ik bijvoorbeeld moest leren, was dat de buienontwikkeling in Kinderdijk, waar de Lek en de Noord samenkomen, net even anders is dan in Zevenhuizen."

Zijn hoveniersopleiding kwam van pas als hij met gemeentes overleg had over begroeiing en bebouwing rond de molens die de windvang belemmerden. "Dan zei [zo'n gemeente] bijvoorbeeld: 'Die boomsoort kunnen we alleen in die bepaalde maand snoeien.' Dan zei ik: 'Bedoelt u die Aesculus? Nou, dan is dat alleen in deze gemeente het geval, want in de rest van de wereld gebeurt het gewoon zus en zo.' Met die achtergrondkennis kon ik plannen beter beoordelen."

Lees het hele molenverhaal van Gerard Ottevanger (PDF)